Αποκαλυπτική συνέντευξη έδωσε στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου της Ρόδου, Νίκος Μπόνης για την κατάσταση στον εμπορικό κόσμο στο νησί. Το δεύτερο lockdown βρίσκει τις εμπορικές επιχειρήσεις σε αδιέξοδα ενώ τονίζει ότι «δεν υπάρχουν αυταπάτες ότι από τη μία μέρα στην άλλη θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα…»
-Κύριε Μπόνη, βρισκόμαστε στο δεύτερο lockdown. Πώς είναι η κατάσταση στα εμπορικά καταστήματα της Ρόδου;
Οι προσδοκίες των εμπόρων της Ρόδου, ήδη από το τέλος Αυγούστου ήταν απογοητευτικές, αφού η τουριστική σεζόν ενώ ήταν επιτυχημένη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί και η εκτίμηση των συναδέλφων για ετήσια μείωση τζίρου έφθανε το 50%. Όπως καταλαβαίνετε, με το δεύτερο lockdown, η κατάσταση επιδεινώνεται.
Αν υποθέσουμε ότι, τα καταστήματα όντως θα μπορέσουν να ανοίξουν μέσα στο Δεκέμβρη, θα πρέπει να δούμε υπό ποιες προϋποθέσεις θα συμβεί αυτό. Δυστυχώς, έχουμε πολλούς λόγους να αγωνιούμε, καθώς, ακόμα και αν ανοίξουμε, είναι τα επιδημιολογικά δεδομένα που θα καθορίσουν την ψυχολογία των καταναλωτών, πέρα από το ήδη περιορισμένο, λόγω πανδημίας, διαθέσιμο προς κατανάλωση εισόδημα των νοικοκυριών. Προσδοκούμε όμως σε μία σταδιακή επαναφορά της αγοραστικής ροής στα προ κλεισίματος επίπεδα, που θα επιτρέπει στο κοινό να κάνει με ασφάλεια τις αγορές του. Αν τα καταφέρουμε θα είναι πράγματι μία ανάσα για τον εμπορικό κόσμο της Ρόδου, γιατί η απώλεια του εορταστικού τζίρου θα ισοδυναμούσε με καταστροφή.
-Οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού ικανοποιούν τους επιχειρηματίες και τους εμπόρους; Πώς θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις που συσσωρεύονται;
Τα μέχρι σήμερα κυβερνητικά μέτρα είναι γεγονός ότι λειτούργησαν ανακουφιστικά ως προς τις επιπτώσεις της πανδημίας. Συγκρατήθηκε η εκτίναξη της ανεργίας, τονώθηκε η ρευστότητα των επιχειρήσεων μέσω του μέτρου της επιστρεπτέας προκαταβολής, ανεστάλησαν και κεφαλαιοποιήθηκαν οι βασικές υποχρεώσεις. Παρόλα αυτά, τα μέτρα χαρακτηρίζονται από μία αδυναμία διάκρισης επιχείρησης και των επιχειρηματιών και των οικογενειών τους, η οποία θα έπρεπε να υπάρχει. Να δώσω ένα παράδειγμα: επειδή ακριβώς επιχειρήσεις και επιχειρηματίες εξομοιώνονται, η τελευταία επιστρεπτέα προκαταβολή δεν θα στηρίξει την ρευστότητα της επιχείρησης αλλά θα επιστραφεί άμεσα στο Κράτος (ως εκπλήρωση ατομικών υποχρεώσεων του επιχειρηματία), με την μορφή των βεβαιωμένων οφειλών του ΕΝΦΙΑ, του φόρου εισοδήματος και των ασφαλιστικών εισφορών του Νοεμβρίου, που δεν αναστέλλονται, παρά το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις είναι κλειστές.
Αντίστοιχα, η αναστολή πληρωμών υποχρεώσεων όπως ο ΦΠΑ ή οι δόσεις ρυθμισμένων οφειλών στην Εφορία και τα Ασφαλιστικά ταμεία δεν σημαίνει διαγραφή των υποχρεώσεων. Αντιθέτως, ανησυχία προκαλεί η μετάθεση των προαναφερθεισών επιβαρύνσεων για τον Απρίλιο του 2021 και μετά, καθώς είναι δεδομένο πως η υπερσυσσώρευση υποχρεώσεων θα πιέσει αφόρητα τις επιχειρήσεις, απειλώντας τη βιωσιμότητά τους, χωρίς μάλιστα να διαφαίνεται στον ορίζοντα μία άμεση εναλλακτική λύση.
Είναι ένα πρόβλημα που η Κυβέρνηση πρέπει να το δει πλέον ρεαλιστικά και να δώσει ενδεχομένως άλλες λύσεις, περισσότερο προωθημένες. Ζούμε σε κατάσταση ανάγκης και αντίστοιχα οφείλει συνολικά η χώρα να διαφυλάξει την συνοχή των τοπικών αγορών και των τοπικών κοινωνικών ιστών.
-Είναι γνωστό ότι υπάρχει πρόβλημα έλλειψης ρευστότητας στην αγορά, γενικά. Πώς θα αντιμετωπιστεί αυτό με κλειστά καταστήματα και τις γιορτές των Χριστουγέννων;
Μετά το πρώτο lockdown η αγορά επανήλθε σε ένα επίπεδο αρκετά χαμηλότερο από εκείνο του Φεβρουαρίου 2020. Επιπλέον, η επαναλειτουργία της συνοδεύτηκε από μια όξυνση των αντιθέσεων μεταξύ ορισμένων κατηγοριών λιανικού εμπορίου και μεταξύ των μεγάλων και μικρών επιχειρήσεων. Με τα στοιχεία που έχω στη διάθεσή μου, οι μικρότερες επιχειρήσεις αντιμετώπισαν σημαντικότερη μείωση στον τζίρο τους σε σχέση με τις μεγαλύτερες. Συνολικά -και χωρίς να μπορώ ακόμα να εκτιμήσω με ακρίβεια τις συνέπειες του δεύτερουlockdown- θεωρώ ότι το δεύτερο εξάμηνο του 2020 θα είναι εν τέλει χειρότερο από το πρώτο, καθώς η ανάκαμψη του λιανικού εμπορίου με τη λήξη του πρώτουlockdown δεν μπορεί να αντισταθμίσει τις απώλειες που σημειώθηκαν. Η μη λειτουργία των καταστημάτων τον Δεκέμβριο είναι ένα ενδεχόμενο που δεν θέλουμε καν να το φανταζόμαστε. Σκεφτείτε, πως ακόμη και αν τελικά ανοίξουν οι επιχειρήσεις στο δεύτερο 10ήμερο του Δεκεμβρίου, θα κατορθώσουμε να συμψηφίσουμε ένα μικρό μόνο μέρος των ζημιών του προηγούμενου χρονικού διαστήματος αδράνειας. Ωστόσο για εμάς είναι μονόδρομος το όσο το δυνατόν πιο σύντομο άνοιγμα των καταστημάτων. Οι περιορισμένοι έως μηδενικοί τζίροι μας, σε συνδυασμό με τις υποχρεώσεις που τρέχουν, καθιστούν επιτακτική ανάγκη την επαναλειτουργία των εμπορικών καταστημάτων μέσα στην εορταστική περίοδο.
–Η πλειονότητα των τοπικών επιχειρήσεων αδυνατεί να δανειστεί από τις τράπεζες και στηρίζονται μόνον στις επιστρεπτέες προκαταβολές. Πόσο θα βοηθήσει αυτό;
Έχετε δίκιο στην διαπίστωσή σας, δυστυχώς. Τα άλλα εργαλεία τόνωσης της ρευστότητας, όπως το Ταμείο Εγγυοδοσίας και το ΤΕΠΙΧ 2, δεν κατάφεραν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, τουλάχιστον στην πρώτη φάση υλοποίησης τους. Αφενός, δεν ικανοποιήθηκε η υπερβάλλουσα, είναι αλήθεια, ζήτηση αλλά το σημαντικότερο όλων είναι το γεγονός πως οι πόροι δεν διοχετεύθηκαν στις πολύ μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που είχαν πραγματικά ανάγκη. Τουναντίον, οι μεγαλύτερες και ήδη δανειοδοτούμενες επιχειρήσεις ήταν οι άμεσα και κοινώς αποδεκτά ευνοημένες. Έχουμε ήδη, εδώ και καιρό, υποδείξει προς την Πολιτεία πως το εργαλείο των μικροπιστώσεων που έχει ήδη θεσμοθετηθεί απότο προηγούμενο καλοκαίρι, συνιστά τη δεδομένη στιγμή μία σανίδα σωτηρίας των μικρότερων και αδύναμων επιχειρήσεων που πλήττονται σφοδρά από την υγειονομική κρίση. Δυστυχώς, η πρακτική του εφαρμογή αναμένεται να εκκινήσει στην καλύτερη των περιπτώσεων το πρώτο 3μηνο του 2021 και χωρίς να έχουμε διαβεβαιώσεις για μία σειρά παραμέτρων/εκκρεμοτήτων που θα το καταστήσουν εν τέλει ελκυστικό ή μη στους συναδέλφους μας (ύψος επιτοκίου, ευέλικτες διαδικασίες, όροι χορήγησης κ.α.)
Μέχρι τότε, η επιστρεπτέα προκαταβολή θα συνεχίσει να είναι το πλέον δημοφιλές και αποτελεσματικό όχημα αντιμετώπισης της ελλιπούς ρευστότητας των επιχειρήσεων, άσχετα αν και αυτή έχει τα δικά της προβλήματα.
-Πότε βλέπετε ότι θα μπορέσει να επιστρέψει στην κανονικότητα η αγορά στην Ρόδο;
Δεν υπάρχουν αυταπάτες ότι από τη μία μέρα στην άλλη θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα. Η κατάσταση πολλών επιχειρήσεων στο νησί μας είναι οριακή. Το γεγονός ότι άντεξαν στο πρώτο κύμα της πανδημίας οφείλεται εν πολλοίς στις προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν από το άνοιγμα του τουρισμού.
Όσο κι αν είναι θετικές οι τελευταίες εξελίξεις για το εμβόλιο, ο κορωνοϊός θα εξακολουθεί να είναι ο καθοριστικός παράγοντας του τζίρου στην αγορά μας, τουλάχιστον έως την ερχόμενη άνοιξη. Ακόμη και στο θετικό σενάριο, που θα δούμε σχετικά σύντομα μικρότερο αριθμό κρουσμάτων και την παγκόσμια κοινότητα να προχωρά γρήγορα στην παρασκευή του εμβολίου, το μεγάλο στοίχημα είναι πλέον να κρατήσουμε τις επιχειρήσεις ανοικτές. Πρέπει να καταστεί σαφές πως όποια επιχείρηση κλείνει είναι πολύ δύσκολο να ξανανοίξει, και ακόμη δυσκολότερο να τα βγάλει πέρα τους επόμενους μήνες με τις συσσωρευμένες υποχρεώσεις και τα ανελαστικά έξοδα λειτουργίας.
Οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις θα χρειαστούν οπωσδήποτε νέα μέτρα στήριξης για να μην κλείσουν οριστικά και να μην υποχρεωθούν να μειώσουν τις θέσεις εργασίας.
Ταυτόχρονα, είμαστε υποχρεωμένοι να δούμε πλέον με άλλο μάτι τις δομικές ανατροπές που έφερε ο κορωνοϊός στην λειτουργία των αγορών και θα επηρεάσουν στο μέλλον δομικά το σύστημα των βασικών συναλλαγών επιχειρηματία-πελάτη. Το λιανεμπόριο είναι μια δυναμική δραστηριότητα πολλών ταχυτήτων, όπου ο ανταγωνισμός θα επικεντρωθεί τα επόμενα χρόνια στη ψηφιακή αγορά καιστην ανάπτυξη των εργαλείων του e-commerce. Αρκετές μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις στράφηκαν λόγω της πανδημίας στο ηλεκτρονικό εμπόριο, ακόμη όμως και σήμερα εξακολουθούν να αποτελούν μικρό ποσοστό του συνόλου της αγοράς. Για να σταθεί επάξια σε αυτό το στίβο μία μικρή ή μεσαία εμπορική επιχείρηση θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις σοβαρές υστερήσεις που παρουσιάζει σήμερα στις ψηφιακές δεξιότητες, στην αποθεματοποίηση προϊόντων, στα logistics, στο branding και στο internetmarketing. Θα χρειαστούν σύγχρονα επιδοτούμενα προγράμματα ψηφιοποίησης των ροδιακών επιχειρήσεων και ψηφιακής κατάρτισης των επιχειρηματιών και των εργαζομένων σε αυτές. Σε αυτή την κατεύθυνση, θα κάνουμε ότι μπορούμε, ώστε να εξαντλήσουμε τα περιθώρια που μας προσφέρουν όχι μόνο τα εγχώρια προγράμματα, που αναμφίβολα θα σχεδιαστούν αλλά και τα κονδύλια του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ.
