Η εφηβεία αποτελεί ένα πολυτάραχο αναπτυξιακό στάδιο στη ζωή του ανθρώπου, κατά τη διάρκεια του οποίου λαμβάνουν χώρα έντονες σωματικές, νοητικές και ψυχικές αλλαγές.
Τα στάδια της εφηβείας
Η εφηβεία παρουσιάζει κάποια διακριτά στάδια:
α) την προ-εφηβική φάση 9-10,
β) την πρώτη εφηβική φάση 11-12,
γ) την μέση εφηβική φάση 13-15,
δ) την όψιμη εφηβική φάση 15-18 και
ε) την μετ-εφηβική φάση 18-22, που αποτελεί την γέφυρα με την ενηλικίωση από τα 22 και μετά.
Εξωτερικές αλλαγές
Στην εφηβεία, η οποία κάνει την εμφάνιση της συνήθως νωρίτερα στα κορίτσια (10-12) από ότι στα αγόρια (12-14), αναπτύσσονται τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλλου λόγω έντονων ορμονικών αλλαγών. Τα κοριτσίστικα σώματα πλημυρίζουν από οιστραδιόλη και τα αγορίστικα από τεστοστερόνη. Ενδεικτικά, παρατηρείται αύξηση ύψους, τρίχωση στο εφηβαίο και στις μασχάλες, ακμή, ανάπτυξη στήθους και ερχομός της έμμηνης ρήσης στα κορίτσια. Στα αγόρια, τριχοφυΐα στο πρόσωπο, αύξηση γεννητικών οργάνων, βραχνάδα στη φωνή και νυχτερινές εκσπερματίσεις. Όλες αυτές οι σωματικές αλλαγές, συνοδεύονται από φόβο, αβεβαιότητα, απομυθοποίηση, ανάλυση, επαφή με αφηρημένες έννοιες και αναρίθμητες εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις. Οι σχέσεις των δύο φύλων διακατέχονται από πειραματισμούς, αμφισβητήσεις, και αποτελούν ταυτόχρονα πηγή ευχαρίστησης αλλά και δράματος.
Εσωτερικές αλλαγές
Η περίοδος της εφηβείας χαρακτηρίζεται από μια διακαή επιθυμία για ανεξαρτητοποίηση και αυτονομία. Ο/Η έφηβος/η αναζητά την ταυτότητα του/της και στην προσπάθεια αυτή, οι αλλαγές διάθεσης είναι πολλές και απρόβλεπτες. Οι γονείς περνούν σε δεύτερη μοίρα, ως προς την σημαντικότητα τους στη ζωή του/της εφήβου. Η παρέα των συνομηλίκων αποκτά τεράστια επιρροή στη διαμόρφωση των ενδιαφερόντων του /της και της εμφάνισής του/της. Η εξωτερική εμφάνιση και η εικόνα σώματος αποτελούν μόνιμο θέμα αμφισβήτησης, η ενασχόληση με το σεξ καταλαμβάνει αρκετό χώρο και η αυτοπεποίθηση γίνεται εξαιρετικά ευάλωτη. Κάπου στο τέλος αυτής της περιόδου, η προσωπική ταυτότητα του/της εφήβου αρχίζει να σταθεροποιείται. Οι συγκρούσεις με τους γονείς μειώνονται όπως επίσης και η παρορμητικότητα. Οι στόχοι ξεκαθαρίζουν και έρχεται η σκέψη και για τους άλλους ανθρώπους .
Γονείς και έφηβοι
Γίνεται λοιπόν φανερό πως όλη η εφηβεία, προσομοιάζει με ορμητικό ποτάμι που έχει σταθερή κατεύθυνση και πορεία προς τα εμπρός, προς την ανεξαρτησία, την αυτονομία, την ψυχολογική ενηλικίωση. Στην διάρκεια της εφηβείας, όλη η οικογένεια δοκιμάζεται και τόσο η κατανόηση όσο και η ψυχραιμία είναι απαραίτητες. Οι γονείς συχνά φοβούνται ότι χάνουν το παιδί τους, ότι σχετίζονται πλέον με έναν άγνωστο, που το μόνο που κάνει είναι να τους απαξιώνει. Δυσκολεύονται να διαχειριστούν οι ίδιοι, τα έντονα συναισθήματα πικρίας, θυμού και ανησυχίας που αναδύονται.
Γονείς και έφηβοι, είναι καλό να συμφωνήσουν στους βασικούς πυλώνες πάνω στους οποίους θα στηρίζεται η ζωή της οικογένειας. Ιδιαίτερη έμφαση, είναι καλό να δίνεται στη σωματική και ψυχική υγεία, την προσωπική υγιεινή, την διατροφή, την άθληση, αλλά και την πνευματική ενασχόληση. Ο στόχος όλων αυτών των επιδιώξεων είναι η καταπολέμηση του στρες, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεικόνας του/της εφήβου και μια κατά το δυνατόν ομαλή έκθεσή του στις αναρίθμητες επιλογές της ζωής.
Η στάση των γονέων
Οι γονείς είναι σημαντικό να κρατούν την ίδια στάση, ώστε να μην μπερδεύεται ο/η έφηβος/η ακόμα περισσότερο και να διατηρούν ανοιχτό τον δίαυλο επικοινωνίας. Να υπάρχει χρόνος για το μαζί αλλά και χρόνος γενναιόδωρα δοσμένος για την ανάπτυξη του εγώ. Επιπλέον, χρειάζεται να είναι καλοί ακροατές, προσιτοί και να υποδέχονται με ψυχραιμία τον εφηβικό θυμό, ώστε να μπορέσει το παιδί τους να απεγκλωβιστεί από τα ίδια του τα συναισθήματα. Συχνά, καταβεβλημένοι από τον εφηβικό θυμό οι γονείς αποσύρονται συναισθηματικά από το παιδί τους. Αποτέλεσμα αυτού, είναι να ενισχύεται περαιτέρω ο θυμός του/της εφήβου/ης. Οι γονείς σε απάντηση να απομακρύνονται ακόμα πιο πολύ και να παγιδεύονται τελικά όλοι σε αυτό τον φαύλο κύκλο. Τέλος, είναι θεμελιώδους σημασίας οι γονείς να δείχνουν δρόμους μέσα από την συμπεριφορά τους και όχι μέσα από λόγια και ατελείωτα αδιέξοδα κηρύγματα, αντιμετωπίζοντας τον/την έφηβο/η ως υπεύθυνο άτομο με δικαιώματα και υποχρεώσεις.
Η εφηβεία είναι ένα συναρπαστικό και ταυτόχρονα δύσκολο ταξίδι για τους γονείς, τον έφηβο και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Όταν λοιπόν νιώθουμε ότι τα πράγματα ξεφεύγουν από τον δικό μας έλεγχο μπορούμε να αναζητήσουμε βοήθεια , καθοδήγηση και στήριξη. Έτσι, θα διαφυλάξουμε με τον καλύτερο τρόπο τόσο το άτομο όσο και τις πολύπλοκες πλην όμως πολύτιμες σχέσεις που αναπτύσσονται.
Από την ψυχολόγο Αικατερίνα Παπαθανασίου
diatrofi.gr
